කැළණිවැලියේ දුම්රිය මතකයන් යකඩ වලට කැපෙයිද?

සෙන්ටිනෙල් වාෂ්ප රේල් කාර් රථය
ඡායාරූපය - Rob Dickinson

ශ්‍රී ලංකාව, ලෝකයේ පැරණිතම දුම්රිය සේවාවක් හිමි රටකි. වර්ෂ එකසිය පනහකට නොඅඩු අතීතයකට උරුමකම් කියන මෙරට දුම්රිය සේවා ඉතිහාසය පුරාවට හිමි වූ සුවිශේෂී මතක සටහන් රාශියකි. වර්ෂ 1864දී කොළඹ සිට අඹේපුස්සා දක්වා සිදු වූ ප්‍රථම මගී දුම්රිය ගමනත් සමග ඇරඹුණු දුම්රිය සේවාව, දහ නවවන සියවස අග භාගය වන විට දිවයින පුරා සතර අතට විහිදී ගිය මෙරට දුම්රිය මාර්ග පද්ධතිය සැතපුම් නවසීයකට ආසන්න දුර ප්‍රමාණයක් ආවරණය කරන ලදී. ඒ වාෂ්ප බලයෙන් දිවූ දුම්රියන් මෙරට ප්‍රවාහනය නව මාවතකට හැරවූ අයුරුයි.

කඳුලු සලන එන්ජින් - දැවැන්තයන්ගේ අවසාන ඉරණම

Pic - Lanil Thilanjana

යටත් විජිතසමයේදී භාණ්ඩ ප්‍රවාහන පහසුකරගැනීම උදෙසා මෙරටදී ආරම්භ කරන ලද දුම්රිය සේවය කලින් කලට විවිද අංශවලින් දියුණුවට පත්වීමත් සමග එහි භොතික සම්පත් ප්‍රමාණය ක්‍රමක්‍රමයෙන් වැඩිවන්නට විය. බලයෙන් වැඩි එන්ජින්, සේවා යන්ත්‍ර ආදී නොයෙකුත් යන්ත්‍රසූත්‍ර, මැදිරි හා ගැල්, උපකරණ ආදී නොයෙක් දෑ ඒ අතර විය. ඉතා කාර්යක්ෂම සේවාවක් සැපයීමෙහිලා මේවා දුම්රිය සේවයට නැතිවම බැරි දෑ වූ අතර ඉන් බොහෝ ප්‍රමාණයක් ඒවායේ අපේක්ෂිත ආයුකලය මෙන් දෙගුණයකටත් වඩා කල් තම සේවය ඉටුකල විශිෂ්ඨ ගණයේ යන්ත්‍රසූත්‍ර/ උපකරණ වීම විශ්මයට කාරණයකි. මෙයින් සමහරක් දෑ දේශීය නිපැයුම් වූ අතර තවත් ප්‍රමාණයක් මෙරටදී එකලස් කර ලද ඒවා වීමද විශේෂත්වයකි.

අවුරුදු හැත්තෑ පහකට කලින් ධාවනය වූ මුල්ම බලවේග කට්ටලය.

-පූර්විකාව-

අද, එනම් (2013-02-25) වන දිනට මෙරට දුම්රිය මාර්ගයක බලවේග කට්ටලයක් ධාවනය වී වසර 75ක් සපිරේ. ඒ පිලිබඳව සමරු සටහනක් අද දින ලක්බිම පුවත් පතෙහි පල කර ඇත. කෙසේ වුවද එම ලිපියෙහි ඇතැම් කොටස් ලිපිය පලකිරීමේදී සංශෝධනය කර ඇති නිසා සම්පූර්ණ ලිපිය පළකිරීම සඳහා එහි රචක නලීන් අබේසිංහ මහතා විසින් එවා ඇත. එම ලිපිය එතුමන්ගේ ඉල්ලීම මත මෙසේ පලකෙරේ.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

යකඩ යකා සමගින් නැවතත් ඉදිරියට....

        පුරා මාස හතරක පමණ කාලයක් තිස්සේ නිහඬව තිබූ මෙම බ්ලොග් අඩවියේ වැඩ කටයුතු නැවත ආරම්භ කරන්නයි මේ සූදානම.  විශ්ව විද්‍යාලයේ අවසන් වසරේ අවසන් විභාග කටයුතු නිසා බ්ලොග්කරණයෙන් ඈත්ව සිටි කාලය පුරාවට සොයා බැලු සහ බ්ලොග් අඩවිය පිලිබඳව විමසීම් කල සියලුදෙනා ඉතා ආදරයෙන් මතක් කරන අතර  ඔවුන් ඇතුලු මෙම බ්ලොග් අඩවියේ නිත්‍ය පාඨකයන්ට තවත් සතුටුදායක පුවතකුත් දැනුම් දිය යුතුව ඇත. එනම් පසුගිය දිනකදී මෙම බ්ලොග් අඩවියට ඇගයීමක් ලැබුන පුවතයි.

       පසුගිය වසරේ පැවති බස්රේඩියෝ බ්ලොග් සම්මාන තරගයෙදී “හොඳම තාක්ෂණික බ්ලොග් අඩවිය” යටතේ ඇගයීමකට ලක්කොට සහතිකය හිමි වූයේ මෙම “අඟුරු නොකා වතුර නොබී කොළඹ දුවන යකඩ යකා” අඩවියටයි. මෙය පොදුවේ ගත් කල පුද්ගලික ජයග්‍රහණයක් ලෙස නොව මෙහි සියලු දේ වෙනුවෙන් නාමිකව හෝ දායක වන සහ පාඨක ඔබ සැම දෙනා එම ජයග්‍රහණය පිටුපස සිටින බව සටහන් කරන්නේ හද පිරි සතුටෙනි. එබැවින් එම ජයග්‍රහණයේ  ගෞරවය සියලුදෙනාටම සමසේ හිමිවිය යුතු බව මෙහිලා සටහන් කරනු කැමැත්තෙමි.

     එසේම එම තරගාවලිය පවත්වන්නට යෙදුනු බස්රේඩියෝවටත් එහි කාර්ය මණ්ඩලයයේ සාමාජික සාමාජිකාවන්ටත් සියලු දුම්රිය ලෝලින් වෙනුවෙන් සුභාෂිංශන පුද කල යුතුය. අවසන වශයෙන්, මෙම බ්ලොග් අඩවිය සමග නිරන්තරයෙන් රැඳී සිටින පාඨක ඔබ සැමට ස්තුතිය පුද කරනු කැමැත්තෙමි. ඉදිරි ලිපියකින් හැකි ඉක්මණින් හමු වෙමු.

බ්ලොග් එක දැන් ලියන්නේ නැද්ද?

මේ දවස් වල හැමෝම අහන ප්‍රශ්නෙ තමයි ඒක. ඒ නිසා මෙහෙම පෝස්ට් එකක් දාන්න හිතුවෙත්. මේ බ්ලොග් එක ලියන එක කිසිම විදිහකින් නවත්වා නැහැ. මේ දවස් වල රැකියාවේ කාර්යබහුලත්වය නිසාත් සති අන්ත දිනවල විශ්ව විද්‍යාල අධ්‍යාපන කටයුතු වලට සම්බන්ධවිය යුතු නිසාත් අවිවේකියි. තවත් මාස දෙකක් පමණ නිහඬව ඉන්න සිදුවේවි. ඊමේල් සහ වෙනත් ආකාර වලින් විමසීම් කල සහ මෙම අඩවියේ අනෙකුත් සියලු පාඨකයන්ගෙන් සමාව අයදිනවා.

හැකි ඉක්මනින් නැවත හමුවෙමු!!!

ස්තුතියි!!

රේල් පාර දිගේ හයික් එකක් යන්න ඔබත් කැමතිද....

"රේල් ෆැන් කෙනෙක් එහෙමත් නැතුව සාමාන්‍ය අයගේ භාෂාවෙන් කියනවනම් කෝච්චි පිස්සෙක් විදියට මට ගොඩක් අයගෙන් අහන්න ලැබෙන දෙයක් තමයි හයික් එකක් යන්න ආසයි ඒ ගැන විස්තරයක් කියන්න කියන එක. මේ තියෙන්නේ මම ටික කලකට කලින් සඟරාවකට ලියන්න සකස් කරපු ලිපියක්. හයික් එකක් යන්න ආස අයට මේක වැදගත් වෙයි කියල හිතෙනවා."

ප්‍රථම වරට ශ්‍රී ලාංකීය දුම්රිය ලෝලීන් වෙනුවෙන් ද්වි භාෂා (සිංහල ඉංග්‍රීසි) වර්ණ සඟරාවක් නිකුත් වෙයි.

ශ්‍රී ලංකාවේ දුම්රිය පිලිබඳව උනන්දුවක් දක්වන සැම වෙත දිවයිනේ පළමු වරට නිකුත් කෙරෙන සඟරාව ලෙස "ලංකා රේල්වේ ඩයිජෙස්ට්” (Lanka Railway Digest) සඟරාව පසු ගිය දා එළි දක්වනු ලැබීය.

ග්‍රේට්වෙස්ටර්න් සිට තලවකැලේ දක්වා දුම්රිය මාර්ගය ඔස්සේ පාගමනින්....(අවසාන කොටස)

කලින් පෝස්ට් එක බ්ලොගර් වල මොකක් හරි අවුලක් නිසා තුන් පාරක් පබ්ලිෂ් වෙලා තිබුණා. ඒක හන්දා මට වැඩිපුර පබ්ලිෂ් වෙලා තිබුණු පෝස්ට් දෙක ඉවත් කරන්න වුණා. ඒකට කමෙන්ට් දාපු හැමෝගෙන්ම මම සමාව ඉල්ලනවා.

පෙර කොටසින්... 
අපි බලාපොරොත්තුවෙන් ආපු දේ කිසි අඩුවක් නැතුව සම්පූර්ණ කරගත්තු අපිට මේ සේරටම පස්සේ තව වැදගත් තීරණයක් ගන්න සිදුවුනා.......

අද එතැන් සිට...

        ඒ වෙන මොකුත් නෙමෙයි. මමත් තූර්යත් පහලට බැස්ස හන්දා ආපහු උඩට නගින්න කම්මැලියි වගේ. ඒ නිසා අනෙක් සාමාජිකයෝ දෙන්නට පහලට එන්න කියමුද කියලා. ඊට පස්සේ අපි ආපහු කල්පනා කරලා තීරණය කරා දුම්රිය මාර්ගයේ ඒ කොටසත් බලාගෙනම යමු කියලා අපි දෙන්නා ආපහු මාර්ගයේ ඉහල කොටසට නගින්න තීරණය කලා. 

තූර්යගෙ ඈංගල්ස්

ග්‍රේට්වෙස්ටර්න් සිට තලවකැලේ දක්වා දුම්රිය මාර්ගය ඔස්සේ පාගමනින්.... (සිවුවන කොටස)

පෙර කොටසින්...
මග දිගටම වගේ මේ වගේ පිස්සු නට නටා ගිය අපි අන්තිමේදි අපේ ටාගට් පොයින්ට් එකට ලඟා වුනා.

අද එතැන් සිට..


        ග්‍රේට් වෙස්ටර්න් වලින් පිටත් වෙලා කිලෝමීටර කීපයක් එනකම්ම වගේ සාමාන්‍ය ආනතියක් තිබුනු රේල් පාර ක්‍රමයෙන් සැලකිය යුතු ආනතියක් සහිත කලාපයක් බවට පත් වෙන ලකුණු පෙනෙන්නට තිබුණා. කලින් පෝස්ට් එකේ තිබුණ අන්තිම පින්තූරේ තියෙන තැන ඉඳලා ටිකදුරක් යද්දිම වගේ අපි බලාපොරොත්තුවෙන් ආපු විශේෂ කලාපය අපට හමු වුණා. ඒක ඇත්තටම වචනයෙන් විස්තර කරන්න බැරි තරම් පුදුම උපදවන සුලු පිහිටටීමක්. මදකට නැවතත් මෙම ප්‍රදේශයේ සිතියම බලමු.

            මේ සිතියමේ පෙනෙන පරිදි අංක 1න් දැක්වෙන ස්ථානයෙදි තමයි අපිට මුලින්ම මේ සුවිශේෂි පිහිටිම පලමු වරට පෙනෙන්න පටන් ගන්නේ. දුම්රියෙන් ගමන් කරද්දි මේ ස්ථානය අනන්තවත් දැකල තිබුණත් පලමු වරට මේ තරම් නිදහස් විදියට මෙතන දැකගත්ත එක අපි හතර දෙනාගෙම සිත් වලට අමන්දානන්දයක් වුනා. කොහොම වුනත් තැන හරියටම හරිද කියල දැනගන්නත් එක්ක මම මගේ දුරකථනයේ තියෙන GPS පහසුකමත් උපයෝගී කරගෙන මේ කලාපයේ සිතියම පරීක්ෂා කලා. තැන හරියටම හරි. දැන් ඉතින් වැඩ පටන් ගන්නයි තියෙන්නෙ. අපි සූදානම් කරගෙන ආපු විදියට ඉහලට ධාවනය වෙන දුම්රියට තියෙන්නෙත් තව සුලුකාලයයි.

ග්‍රේට්වෙස්ටර්න් සිට තලවකැලේ දක්වා දුම්රිය මාර්ගය ඔස්සේ පාගමනින්.... (තෙවන කොටස)

පෙර කොටසින්...

උදෑසන ආහාරය ලබාගැනීමෙන් පස්සේ අපි තලවකැලේ දක්වා පා ගමනින් යාමේ ගමන ආරම්භ කලා. 

අද එතැන් සිට..

        ලෑස්ති කරගෙන ආපූ කෑම බීම ටික විනාඩියක් යද්දි කෙහෙද කියලා හොයාගන්නත් නැති වුනා. ඊට පස්සේ ඉතින් ඔන්න අපේ ගමන් මලු ටිකත් කරගහගෙන පාරට බැස්සා. නෑ නෑ ඒ කිවුවේ රේල් පාරට බැස්සා මහා බටහිර ඉඳන් තලවකැලේ පැත්තට යන්න. ඒ වෙනකොට වෙලාව උදේ 6.30ට වගේ ඇති. රත්තරන් පාටින් ඉර බැබලෙන්න පටන් ගත්තා විතරයි. ලාවට වගේ පැතිරුන සීතලත් එක්ක ඉර එලියෙන් දිලිසෙන වටපිටාව අපේ ගමනට ලොකු ශක්තියක් වුනා.

මේ තියෙන්නේ ග්‍රේට් වෙස්ටර්න් දුම්රිය ස්ථානයේ පිහිටල තියෙන දුර දැක්වෙන කණුව.
කොළඹ ඉඳන් මෙතනට කිලෝමීටර 198ක් තියෙනවා.

ග්‍රේට්වෙස්ටර්න් සිට තලවකැලේ දක්වා දුම්රිය මාර්ගය ඔස්සේ පාගමනින්.... (දෙවන කොටස)

පෙර කොටසින්...

මුලුරෑම දුම්රියේ ගත කරපු අපි හතරදෙනා පහුවදා (17 වෙනිදා) පාන්දර 3.00ට විතර වෙද්දි ග්‍රේට් වෙස්ටර්න් වලට ලඟා වුණා!

අද එතැන් සිට-

කෝච්චියේ වෙච්ච තාඩන පීඩන බොහොමයක් මැද්දේ මමත් ඉන්දරේත් තරමක් නොසන්සුන් වෙලා හිටියේ.  අපි ගමන් කරපු මැදිරියේ හිටපු දෙපිරිසක් මත්පැන් බී සින්දු කියමින් නටන්න පටන්ගත්තු නිසා අපිට හරිහැටි ඇහැපියව ගන්න වත් ලැබුනෙ නැහැ. ඒත් අපේ අනෙක් සගයෝ දෙන්නානම් කිසි අවුලක් නැතුවම වාගේ ගමන් කරලා තිබුණා. ඒ හේතුව නිසාම ග්‍රේට් වෙස්ටර්න් දුම්රිය ස්ථානයෙන් බැස ගැනීම මටත් ප්‍රවීන්ටත් මහත් අස්වැසිල්ලක් වුණා.

අපි ආපු දුම්රිය ඔන්න බදුලු යන්න පිටත් වුණා.
ඔය ඉන්නේ සගයො තුන් දෙනා. මම කැමරාව පිටිපස්සේ.

මග දිගටම කෝච්චියෙ එද්දි ගස් කොලන් අතරින් පතරින් අපි දුටුව ලස්සන දර්ශනයක් අපිට වඩාත් පැහැදිලිවම වගේ දැකගන්න පුලුවන් වුනා. ඉන්දරේ නම් කෝච්චිය ගිය සැනින් එහා පැත්තේ වේදිකාවට දිවුවා කැමරාවත් උස්සගෙන. මේ තියෙන්නෙ ඔහුට කැමරාවට හසුකරගන්න පුලුවන් වුන පින්තූරේ. බලන්නකො අඳුන ගන්න පුලුවන්ද කියලා.

H1 class 293 (Bayer Peacock) - සදහටම වෙන්ව ගිය පුංචි යෝධයා (පරිවර්තිත ලිපියකි)

        එදා මෙදාතුර ශ්‍රීලංකාවේ තිබූ දුම්රිය මාර්ග වලින් කිහිපයක් අද වන විට වැසීගොස් තිබේ. නානුඔය - නුවරඑලිය - රාගල දක්වා ගමන් කල සුප්‍රසිද්ධ උඩුපුස්සැල්ලාව මාර්ගයද ඉන් එකකි. අධික ආනතියක් සහිත, අතිශයින් දුෂ්කර වූ එම මාර්ගයේ දුම්රිය ධාවනය සඳහා දුම්රිය දෙපාර්තමේන්තුවේ ඉල්ලීම පරිදි විශේෂයෙන් Bayer Peacock එංගලන්ත සමාගම නිපදවන ලද සුවිශේෂි ගැරට් එන්ජිම (H1-293) මෙරට දුම්රිය ලෝලින්ගේ පූජනීය වස්තුවක් බඳුය. උඩුපුස්සැල්ලාව මාර්ගය වසා දැමීමෙන් පසුව කාලයක් ඉඳහිට කැලණිවැලි මාර්ගයේ ධාවනය කල මෙම සුවිශේෂි, ලොව එකම පටු ආමානයේ Bayer Peacock Garret වාෂ්ප එන්ජිම විය. සදාකාලීක සිහිවටනයක් කොට සුරැකිය යුතුව තිබූ මෙම පුංචි යෝධයා, ඊට ඉඩක් නොතබා අපේ දුම්රිය බලධාරීන්ගේ නොසැලකිල්ල මත මුලු ලොවටම අහිමි කර දමන ලදී. (මෙම එන්ජිම පිළිබඳව තාක්ෂණික කරුණු සහිත ලිපිය පසුව පල කෙරේ) 

        එම එන්ජිම සියැසින් දැක ගැනීමට තරම් වාසනාවන්ත වූ, දුම්රිය කෞතුකාගාර කමිටුවේ සභාපති තුමන් වන හේමසිරි ප්‍රනාන්දු මහතානන් විසින් H1-293 පිළිබඳව සිය අත්දැකීම් Rail 2000 සමරු කලාපය වෙනුවෙන් රචිත "Loco that made me enthusiast" නැමති ලිපිය "ප්‍රවීන් ඉන්ද්‍රනාම" සොයුරා විසින් මෙසේ සිංහලට පරිවර්තනය කරන ලදී....
_________________________________________________________________

෴අපේ රටේ ධාවනය වන දුම්රිය වර්ග ගැන දන්නවාද?෴

         මේ වන විට දේශියව භාවිතා වන සහ වූ M පන්තියේ සියලුම දුම්රිය එන්ජින් ගැන විස්තර ඉදිරිපත් කර අවසන්. එම ලිපිපෙල කියවූ සියලු දෙනාට එයින් යම් අවබෝධයක් ලබාගන්නට හැකිවන්නට ඇති දැනට අප රටේ ධාවනය වන ප්‍රධාන එන්ජින් මොනවාද, ඒවායේ තාක්ෂණික විස්තර හා පසුබිම යනාදී විස්තර මොනවාද යනාදිය පිළිබඳව. M ධාවන පන්තියේ එන්ජින් අතුරෙන් මේ වන විට M1, M3 හැර අනෙක් කාණ්ඩ වල දුම්රිය එන්ජින් බොහොමයක් මේ වන විටත් සාර්ථකව ධාවනය කෙරෙනවා. ඒවායින් ඇතැම් එන්ජින් වල ආයු කාලය වසර 50ක් ඉක්මවා තිබුණත් ඒවා තවමත් ධාවනය කල හැකි තත්වයට තිබෙන්නේ අපේ බොහොමයක් සේවකයන්ගේ කැපවීම නිසයි. දුම්රිය ක්ෂේත්‍රයේ සැලකිය යුතු වගකීම් කොටසක් මෙම M පන්තියේ එන්ජින් මගින් හසුරුවන බව මේ වන විට ඔබ දන්නවා ඇති.

෴මේ තවත් එන්ජිමක්ද? ~ අගුරු නොකා වතුර නොබී කොළඹ දුවන යකඩ යකා෴

කරුණාකර මෙම ලිපිය කියවා අවසානයේ ඔබේ අදහස සටහන් කර යන්නේ නම් මැනවි.

෴අඟුරු නොකා වතුර නොබී කොළඹ දුවන යකඩ යකා෴ ඔස්සෙ මේ වෙනකොට ශ්‍රී ලංකාවෙ දුම්රිය සේවය සඳහා ප්‍රධාන වශයෙන් භාවිතා කෙරෙන (M1සහ M3 දැන් ධාවනයේ නැත) ඩීසල් එන්ජින් කිහිපයක් ගැන කරුණු කාරණා, ඡායාරූප ඔබ සැමගේ දැන ගැනීම සඳහා මේ වන විට ඉදිරිපත් කරල තිබෙනවා. ආරම්භ කරල තවමත් මාසයක් වත් ගත නොවුණත් මේ වන විට ආසන්න වශයෙන් 1300කට වඩා වැඩි පිරිසක් මේ අඩවිය වෙත ඇවිල්ල තියෙනවා. දේශීය වගේම විදේශිය ඉන්න පාඨකයන් බොහෝදෙනෙක් මෙයට ඇතුලත්.

෴ඇරඹුම~අගුරු නොකා වතුර නොබී කොළඹ දුවන යකඩ යකා...෴

        දුම්රිය යනු ලොකුපොඩි බොහෝ දෙනෙක් ප්‍රිය කරන ක්ෂේත්‍රයක්. බාල මහලු වෙනසක් නොමැත්වව කාගේත් කැමැත්ත දිනාගත් ලාභදායී මෙන්ම විශ්වාසවන්ත ප්‍රවාහන මාධ්‍ය බවට පත්වෙන දුම්රිය සේවය සම්බන්ධ විවිධ තොරතුරුඔබ සමග බෙදාගන්න මෙම බ්ලොග් අඩවිය ලියැවේ. ඉන් බහුතරය තාක්ෂණික තොරතුරු වනු ඇති.

        වර්ෂ 1858 දී පමණ ඈත අතීතයෙදී බටහිර අධිරාජ්‍යවාදීන් මෙරට පාලනය කරන සමයෙදි ඔවුන්ගේ ප්‍රවාහන අවශ්‍යතා මත ඇරඹුණ "සිලෝන් රේල්වේ" මෙරට දුම්රිය සේවය කාලයත් සමග විවිධ වෙනස්කම් සහ නවීකරණයන්ට ලක් විය. ඒ කෙසේ වුවද තවමත් මෙරට දුම්රිය මාර්ග පද්ධතියෙහි ප්‍රමාණාත්මක වර්ධනයක් සිදු නොවීම කණගාටුවට කරුණක්. නමුත් වර්තමාන මාර්ග පද්ධතිය මගින්ද දෙස් විදෙස් මගීන් සඳහා සැලසෙන සේවය අතිමහත්.